Spor psikolojisini bilen var mı?
Ahmet Polat
Amatör ve profesyonel liglerdeki takım çalıştıran antrenörlerin en başta spor psikolojisini bilmesi ve de biliyorsa da uygulaması lazım. Bir müsabakada amaç kazanmak için her şey mübahtır mantığından herkes uzaklaşmalı.
Antrenörlük eğitiminde eğitmen kursiyerlere her alanda bilgiler aktarır. Önce sözlü anlatım daha sonra uygulama ve yazılı sınava tabi tutuluyor. İki aşamalı sınavdan başarılı olanlar artık eğitmen ünvanına sahip olmuş demektir. Ama maalesef spor psikolojisini bilen yok. Neden derseniz? Sahada yaşanan olaylar ve oyuncuların agresif tavırlarını söyleyebiliriz. Sporcuların optimal düzeyde performanslarını ve iyi oluşlarını sağlamak için psikolojik bilgi ve becerilerin kullanıldığı bir uzmanlık alanı olduğunu bilmek gerekir. Bu alan spor katılımcılarının gelişimsel ve sosyal yönleri ile spor ortamları ve organizasyonlarıyla ilişkili sorunları sistematik olarak ele alır.
Spor psikolojisi, psikolojik durumların atletik performansı, egzersizi ve fiziksel aktiviteyi nasıl etkilediğini inceler. Bazı spor psikologları, performansı ve motivasyonu artırmak için profesyonel sporcular ve antrenörler ile çalışırken diğer profesyoneller, insanların refahını arttırmak için çalışmalarında egzersiz ve spordan yararlanırlar. Profesyonel spor psikologları genellikle sporcuların rekabetten gelen yoğun baskıyla baş etmelerine ve odaklanma ve motivasyonla ilgili problemleri aşmalarına yardımcı olur. Bir spor psikoloğunun; Spor psikolojisi ile ilgili sosyal, tarihsel, kültürel ve gelişimsel temel teori ve araştırma bilgisi, Sporla ilgili konu ve tekniklerin psikolojik araştırmaları ve performans ile katılımcıların tatminine yönelik zihinsel yetenek eğitimleri bilgisi,
Sporcularla ilgili klinik ve danışmanlık konuları bilgisi, Spor danışmanlığı ile ilgili organizasyonel ve sistematik konular bilgisi,
Spor katılımcıları ile ilgili gelişimsel ve sosyal konular bilgisi, Spor ve egzersiz fizyolojisi, motor öğrenme, sporcu ilaçları vb. bilgisi, Spor ve müsabaka ile ilgili özel antrenman ve teknik bilgileri bilmesi gibi konulara sahip olması gerekir.
Spor psikolojisi sporcuların karşılaştığı problemleri ele almak için bazı strateji ve prosedürleri kullanır. Bunların başlıcaları şunlardır. Performans geliştirme için bilişsel ve davranışsal beceri eğitimi: Hedef belirleme; görüntü ve performans planlaması,konsantrasyon ve dikkat kontrol stratejileri; sporda özgüven, benlik saygısı ve yetkinlik gelişimi; bilişsel davranışçı öz denetleme teknikleri, duygu yönetimi, sportmenlik ve liderlik becerileri.
Danışmanlık ve klinik müdahaleler:
Atletik motivasyon; yeme bozuklukları ve kilo yönetimi,madde bağımlılığı; keder, depresyon, kayıp ve intihar; aşırı antrenman ve tükenmişlik, cinsel kimlik sorunları; saldırganlık ve şiddet, atletik yaralanma ve rehabilitasyon; kariyer geçişleri ve kimlik krizleri. Danışma ve eğitim: spor organizasyonu danışmanlığı; Genç sporcuların aileleriyle iletişim sağlama; antrenörlerin motivasyon, kişilerarası ve liderlik becerileri ve yetenekleri ile ilgili eğitimler; psikolojik zorlukların erken teşhisi ve önlenmesi ile ilgili olarak antrenörlerin ve yöneticilerin eğitimi. Görüldüğü gibi bir spor psikoloğu destek verdiği kurum ve bireylere başarı ve iyi oluş konularında azımsanamayacak düzeyde katkı sağlar.
